کاهش کیفیت منابع آب سطحی در سال های اخیر به یک نگرانی اساسی تبدیل‌شده است. بنابراین، نیاز به ارزیابی تغییرات مکانی - زمانی کیفیت آب رودخانه ها و نیز بررسی و شناسایی مهمترین پارامترها و عوامل مؤثر بر کیفیت آب رودخانه ها جهت مصارف مختلف ایجادشده است. در مطالعه حاضر به‌منظور پایش کیفیت آب سطحی رودخانه کرخه، مجموع های از دادههای کیفیت آب رودخانه کرخه حاوی 16 پارامتر ثبت‌شده در طی 17 سال (1382-1398) از هفت ایستگاه پایش مختلف از سازمان آب و برق استان خوزستان تهیه شد. جهت بررسی و تفسیر این ماتریس داده پیچیده و عظیم متشکل از تعداد زیادی پارامترهای فیزیکوشیمیایی از برنامههای پایش طولانی مدتاز آنالیز روند، تکنیک های آماری چند متغیره و نیز به‌کارگیری برخی از شاخص ها جهت ارزیابی تناسب کیفیت آب رودخانه برای اهداف آبیاری استفاده شد. نتایج بررسی روند نشان داد که الگوی تغییرات پارامترها در مقیاسهای سالانه و فصلی مشابه هم بوده است، و به‌جز پارامتر pH، سایر پارامترهای کیفیت آب از قبیل EC، TDS، SO42-، Ca2+ و سختی کلسیم به‌طور معنیداری افزایش یافتند.تجزیه‌وتحلیل PCAسه مؤلفه اصلی را به‌عنوان مسئول ساختار دادهها شناسایی کرد که 65/77 درصد از واریانس کل کیفیت آب را توضیح می دهند. بر اساس نتایج این آنالیز، TDS، EC، HCO3- و pHمهمترین پارامترهای این مؤلفه ها بودند که سهم قابل‌توجهی در تغییرات فضایی کیفیت آب سطحی رودخانه کرخه دارند. نتایج حاصل از آنالیز خوشه های نیز سه گروه مشابه را در بین 7 سایت پایش نشان داد. به‌علاوه، در این مطالعه بررسی و آنالیز رگرسیون خطی کاتیونها، آنیونها و سایر پارامترها به‌عنوان متغیر وابسته در مقابل دبی رودخانه به‌عنوان متغیر مستقل، همبستگی منفی را نشان داد. در این مطالعه کیفیت آب رودخانه به‌منظور آبیاری از طریق شاخص های مختلف آبیاری مانند EC، درصد سدیم (SP)، نسبت جذب سدیم (SAR)، شاخص نفوذپذیری (PI)، خطر منیزیم (MH) و شاخص Kelly (KI) ارزیابی شد. نتایج تفسیر شده نشان داد که به‌طورکلی کیفیت آب سطحی در ایستگاه های مختلف بر اساس شاخصهای محاسبه‌شده (به‌جز EC) برای آبیاری مناسب است. یافته های این مطالعه اطلاعات مفیدی را در تفسیر مجموعه داده های پیچیده در خصوص ارزیابی کیفیت آب، شناسایی منابع آلودگی و درک تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه فراهم می کند که می تواند به‌طور مستقیم برای پروژهه ای مدیریتی در راستای بهبود کیفیت آب سطحی در منطقه مطالعاتی مورداستفاده قرار گیرد.
Ildorormi A R, Hassanzadeh N, Hedayatzadeh F. Evaluation of spatial and temporal variation of water quality parameters of Karkheh River and the suitability of its quality for irrigation purposes. Wetland Ecobiology 2021; 13 (4) :33-54 URL: http://jweb.ahvaz.iau.ir/article-1-994-fa.html
ایلدرمی علیرضا، حسن زاده نسرین، هدایت زاده فریبا. ارزیابی تغییرات مکانی – زمانی پارامترهای کیفی رودخانه کرخه و تناسب کیفیت آن جهت اهداف آبیاری. اکوبیولوژی تالاب. 1400; 13 (4) :33-54
