---

هدف این مطالعه بررسی تمایز و ساختار ژنتیکی جمعیت ماهی سوف معمولی (Sander lucioperca) در دو منطقه تالاب انزلی و دریاچه سد ارس بود. در کل ۶۰ نمونه ماهی سوف معمولی بالغ از این دو منطقه در تابستان ۹۱ جمع آوری شدند. از پنج جفت پرایمر میکروستلایت، بر روی DNA ژنومی ماهی سوف معمولی استفاده گردید که همگی پرایمرها چند شکل (پلی‌مورف) نشان دادند و از آن‌ها برای تعیین تمایز ژنتیکی استفاده شد. میانگین اللی (Na) در جایگاه‌ها ۵ (با دامنه ۴ تا ۷ الل) بود. هر دو منطقه نمونه‌برداری اللهای اختصاصی در تمامی جایگاه‌ها نشان دادند. میانگین هتروزیگوسیتی قابل انتظار و مشاهده شده به ترتیب ۷۳۱/۰ و ۶۵۰/۰ محاسبه شد. میانگین ضریب خویشاوندی در ۵ جایگاه میکروستلایت منفی بود. در بررسی تعادل هاردی وینبرگ (H-W) تمامی جایگاه‌ها به‌طور معنی‌داری خارج از تعادل هاردی-وینبرگ بودند (۰۰۱/۰≥P). میزان شاخص تمایز (Fst) و جریان ژنی (Nm) بر اساس فراوانی اللی به ترتیب ۰۹۲/۰ و ۴/۲ محاسبه شد. بر اساس آزمون AMOVA میزان Rst و Fst بین جمعیت‌های دو منطقه معنی‌دار بود (۰۱/۰≥P). میانگین ضریب خویشاوندی (Fis) در پنج جایگاه منفی بود. میزان فاصله ژنتیکی بین جمعیت‌ها ۶۱۶/۰ به دست آمد که نشان دهنده تمایز ژنتیکی بین جمعیت‌های مورد مطالعه است. این بررسی، وجود تنوع و تمایز ژنتیکی جمعیت های ماهی سوف معمولی در تالاب انزلی و دریاچه سد ارس را نشان داد.

---

در این تحقیق که در سال ۱۳۹۲ انجام گرفت به‌منظور بررسی اثرات پساب‌های خروجی ۱۵۰۰ حوضچه پرورش ماهی به مساحت ۲۰۰۰ هکتار در منطقه‌ نور‌علی (روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان شوشتر در استان خوزستان) که درمجموع دارای ۲۳ زهکش بزرگ تخلیه پساب می­باشد، بر خصوصیات و کیفیت آب رودخانه گرگر واقع در حدفاصل شهرستان شوشتر تا بند قیر (در ۵۵ کیلومتری شمال شهر اهواز) صورت گرفته است. پس از شناسایی کلیه منابع آلاینده اصلی، اطلاعات کمی و کیفی ایستگاه‌های موردمطالعه استخراج و موردبررسی قرار گرفت. کاهش منحنی اکسیژن محلول از ۰۷/۷ میلی‌گرم در لیتر به ۲۷/۳ میلی‌گرم در لیتر، نمایانگر آلودگی آب حاصل از ورود پساب خروجی حوضچه‌های پرورش ماهی به رودخانه گرگر می‌باشد و با توجه به افزایش تدریجی اکسیژن محلول به میزان ۰۳/۴ میلی­گرم در لیتر در پایین‌دست رودخانه، گویای خود پالایی تدریجی رودخانه بوده و نشان از کاهش بار آلودگی دارد. به‌طورکلی تأثیر پساب حوضچه‌های پرورش ماهی بر کیفیت رودخانه در بازه‌های مختلف کاملاً مشهود بود و حداقل زمان بحرانی (t_c)، مقدار کمبود بحرانی اکسیژن (D_c) و محل آن در پایاب نقطه تخلیه (X) به ترتیب ۶۴/۲ روز، ۲۳/۵ میلی‌گرم در لیتر و ۶۱۹/۴۵ کیلومتر به دست آمد. بااین‌وجود با توجه به قدرت خود پالایی رودخانه در ایستگاه آخر در پایین‌دست، کیفیت نسبتاً قابل قبولی حاصل می‌گردد. درنهایت بهبود کیفیت آب رودخانه گرگر درگرو مدیریت صحیح پساب کاربری‌های مختلف و کاهش بار آلودگی آن‌ها می­باشد.

---

تالاب بین­المللی امیرکلایه با مساحت ۹۳۵ هکتار در استان گیلان قرار دارد. ورود رواناب­های کشاورزی، برداشت آب به منظور کشاورزی و رویش گیاهان به ویژه گیاهان غوطه­ور و حاشیه­ای از عوامل تهدید کننده­­­­­­­ی اصلی این تالاب بوده که باعث کاهش سطح آن شده است و  به­همین دلیل تعیین وضعیت آن ضرورت دارد تا در صورت تائید شرایط نامطلوب اقدامات احیاء برای آن صورت گیرد. این تحقیق از پاییز ۱۳۹۲ تا تابستان ۱۳۹۳ به منظور بررسی وضعیت تروفی تالاب امیرکلایه صورت گرفت. نمونه­برداری از ۶ ایستگاه در نظر گرفته شده، طی چهار فصل انجام گردید و در آن شاخص تغذیه­گرایی (TSI) با استفاده از ۴ پارامتر: فسفات کل (TP)، نیتروژن کل (TN)، عمق سشی دیسک (SD) و کلروفیل آ (chl-a) مورد بررسی قرار گرفت. بر­­­­­­­­­­­اساس شاخص TSI تالاب امیر­­­­­­کلایه از نظرSD در بحرانی­­­ترین حالت از لحاظ پارامتر­های TP,TN  و chl-a بوده و از نظر chl-a بهتر از پارامتر­های TP,TN وSD می باشد. بر اساس آزمون آماری میانگین مقدار نیتروژن کل در فصل زمستان کمترین و در فصل تابستان بیشترین میزان رویت گردید. میانگین مقدار فسفات کل در فصل زمستان بیشترین و در فصل پاییز کمترین مقدار رویت شد. میانگین مقدار کلروفیل آ در فصل تابستان بیشترین میزان بود، اما سه فصل دیگر با یکدیگر از لحاظ مقدار کلروفیل آ اختلاف معنی­­داری نداشتند (۰۵/۰P>). میانگین عمق سشی دیسک در تابستان کمترین و در زمستان بیشترین عمق سشی دیسک مشاهده شد. با استفاده از آزمون آماری دانکن، هیچ یک از متغیرهای کلروفیل آ، نیتروژن کل، فسفات کل و عمق سشی دیسک در ایستگاه­های مختلف تفاوت معنی­­داری نداشتند (۰۵/۰P>). نتایج نشان داد که تالاب امیرکلایه در فصل_{­­­­­­­­­­­­­­}های پاییز و زمستان در وضعیت مزوتروفیک و در فصل بهار به دلیل ورود رواناب­های کشاورزی در وضعیت مزوتروفیک حاد قرار داشت. در فصل تابستان نیز به علت افزایش ورود رواناب­های کشاورزی و گرمای هوا در وضعیت یوتروفیک قرار گرفت.

---

با توجه به فقدان اطلاعات در مورد ویژگی­های ریختی و ژنتیکی ماهی کمیاب B. mesopotamicus مطالعه­ای با هدف فراهم آوردن این اطلاعات برای اولین بار در ایران به اجرا درآمد، به همین سبب در پاییز سال ۱۳۹۱ جمعیت­­های ماهیBarilius mesopotamicus   از سه اکوسیستم متفاوت در حوضه دجله مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفت. برای این منظور نمونه­های ماهی از  دو رودخانه سیمره، چنگوله و دریاچه سیاه گاو صید و ۲۹ صفت ریخت­سنجی به وسیله کولیس دیجیتال اندازه‌گیری و ۷ صفت شمارشی به وسیله لوپ چشمی شمرده شدند. جهت مطالعه اختلاف ریختی بین گروه‌های مورد بررسی، نمونه­ها با استفاده از مؤلفه‌های اصلی (PCA) و تحلیل متغیرهای کانونی(CVA)  مورد تحلیل قرار گرفتند. همچنین جهت مقایسه ژنتیکی و بررسی روابط تبارشناسی این گونه از توالی ژن Cyt b استفاده گردید. براساس نتایج آزمون های CVA و PCA  جمعیت­های رودخانه چنگوله و سیمره با جمعیت دریاچه سیاه گاو دارای اختلاف معنی­داری از لحاظ ریختی داشتند. اما در دارنگاره ترسیم شده به روش Maximum likelihood و Bayesian جمعیت های مورد مطالعه از لحاظ ژنتیکی از یکدیگر تمایز نیافته و در یک خوشه قرار گرفتند. در مجموع می­توان نتیجه گیری نمود که تمایز ریختی جمعیت ها در مناطق مورد مطالعه بیشتر متاثر از عواملی محیط بوده و نقش عوامل ژنتیکی در این زمینه محدودتر است.

---

با توجه به وجود گزارشات متعدد از اثرات تحریک ایمنی و رشد پری بیوتیک ایمونوژن در ماهیان و فقدان اطلاعات در مورد تأثیرات آن در ماهی شیربت، در این تحقیق افزودن سطوح مختلف این ماده به خوراک ماهی شیربت و تأثیر آن بر فاکتورهای بیوشیمیایی هدف این بررسی قرار گرفت. به این منظور ۳۶۰ قطعه بچه ماهی شیربت با وزن متوسط ۳۵ گرم به‌صورت تصادفی به چهار تیمار، هر تیمار در سه تکرار، تقسیم گردیدند. تیمارها به ترتیب با غلظت­های مختلف خوراک حاوی پری بیوتیک ایمونوژن ۰، ۵/۰، ۱ و۵/۱ گرم ایمونوژن در کیلوگرم جیره، به مدت ۸۴ روز تغذیه شدند. در ابتدا، وسط و انتهای دوره از ماهی‌های هر تیمار پس از بیهوش نمودن توسط ماده بیهوشی MS۲۲۲، از طریق ورید ساقه دمی خون­گیری به عمل آمد و بعد از سانتریفیوژ کردن سرم خون آن‌ها جدا گردید. فاکتورهای بیوشیمیایی گلوکز، تری گلیسرید، کلسترول، اوره، اسید اوریک، کراتینین، پروتئین کل و آلبومین بین تیمارها موردسنجش و بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که فاکتورهای بیوشیمیایی گلوکز، کلسترول، اسیداوریک، اوره، آلبومین و پروتئین کل بین تیمارها نسبت به گروه کنترل اختلاف معنی‌داری دارد (۰۵/۰>P) ولی در مورد فاکتورهای بیوشیمیایی کراتینین و تری گلیسرید، بین تیمارها نسبت به گروه کنترل اختلاف معنی‌دار مشاهده نشد (۰۵/۰<P). نتایج حاصل از مقایسه فاکتورهای بیوشیمیایی بین تیمارهای آزمایشی و گروه کنترل در روز ۶۰ آزمایش نشان داد که تنها بین تیمارهای مختلف کراتینین با گروه کنترل اختلاف معنی‌داری مشاهده نمی شود (۰۵/۰<P). نتایج حاصل از مقایسه فاکتورهای بیوشیمیایی بین تیمارهای آزمایشی و گروه کنترل در روز ۹۰ آزمایش نشان داد که تنها بین تیمارهای مختلف گلوکز، اوره خون و کراتینین با گروه کنترل اختلاف معنی‌داری مشاهده نمی­شود (۰۵/۰<P). نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن است که افزایش سطح پری بیوتیک ایمونوژن در جیره باعث افزایش برخی پارامترهای بیوشیمیایی سرم خون در ماهی شیربت پرورشی در مقایسه با گروه شاهد می­گردد و درنتیجه می‌تواند مکمل مناسبی برای جیره غذایی این نوع ماهی باشد.

---

---

گل‌فشان گمیشان در ۷ کیلومتری شهرستان گمیشان واقع‌شده است. نمونه‌برداری جهت انجام آزمایش در مرداد ماه سال ۱۳۹۲ از این گل‌فشان انجام گرفت. دمای گل در زمان نمونه‌برداری ۱± ۳۸ درجه سانتی گراد و pH ۱±۸ بود. میزان شوری ۳۴ گرم بر لیتر اندازه‌گیری شد. یون‌های سدیم و کلر بیشترین میزان و آهن کمترین میزان یون‌ها را در ترکیب گل به خود اختصاص داده بودند. از محیط کشت مناسب جهت جداسازی باکتری‌های نمک دوست نسبی و تحمل‌کننده نمک استفاده شد. تعداد سلول‌های به‌دست‌آمده درروش شمارش کلنی حدود ۱۰^۶× ۳-۱ سلول در هر میلی‌لیتر بود. ۱۲۲ سویه خالص‌سازی شدند و از میان این تعداد، ۴۲ سویه بر اساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی اولیه انتخاب و با تکثیر و تعیین ترادف ژن S rRNA۱۶ شناسایی شدند. جنس‌های Halomonas (۲۰ درصد)، Arthrobacter (۵ درصد)، Kocuria (۵ درصد)، Thalassobacillus (۵ درصد)، Marinobacter (۲۰ درصد)، Paracoccus (۵ درصد)، Roseovarius (۵ درصد)، Jeotgalicoccus (۵ درصد)، Bacillus (۱۵ درصد)، Staphylococcus (۱۵ درصد) جدا شدند. آنزیم‌های اکسیداز و کاتالاز در همه سویه­ها بررسی شدند. ۴/۹۸ درصد سویه­ها کاتالاز مثبت و ۷/۶۹ درصد اکسیداز مثبت بودند.

---

یکی از پدیده‌هایی که در آب‌های سطحی بخصوص مخازن سدها موجب زوال کیفیت آب می‌شود بروز تغذیه گرایی است که در اثر ازدیاد مواد مغذی مانند نیترات و فسفات در منابع آبی به وجود می‌آید. در این تحقیق با اندازه‌گیری ماهانه نیترات، فسفات و عواملی مانند درجه حرارت، کدورت، اکسیژن موردنیاز بیولوژیکی و شیمیایی در شش ایستگاه طی سال‌های ۱۳۹۴-۱۳۹۳، وضعیت تغذیه گرایی در تالاب کانی برازان و عوامل مؤثر بر آن بررسی شد. محیط‌ آبی تالاب ازنظر غلظت فسفر و نیتروژن کل به ۴ سطح تغذیه‌ای الیگوتروف، مزوتروفیک، یوتروفیک و هایپریوتروفیک تقسیم و از طریق مقایسه با استاندارد بین‌المللی نورنبرگ، وضعیت تغذیه گرایی تالاب تعیین گردید. نتایج نشان داد میانگین سالیانه مقدار عامل درجه حرارت تالاب برابر ۴/۱۷ درجه سانتی‌گراد، اسیدیته آن معادل ۰۲/۸، کدورت ۰۳/۱۶ و اکسیژن موردنیاز بیولوژیکی ۸/۵ میلی‌گرم بر لیتر است که بیشینه آن در بهار برابر ۲/۸ و کمینه ۹/۶ میلی‌گرم بر لیتر در فصل تابستان به دست آمد. مقادیر تمامی اشکال نیتروژن بین ۴/۰ تا ۸/۰ میلی‌گرم بر لیتر به دست آمد که نشان از سالم بودن تالاب ازنظر تروفی است. ازنظر فسفر تالاب از حد مجاز (۳۰ میکروگرم در لیتر) به‌طور معنی‌داری (۰۵/۰=α) بیشتر بوده و ادامه این روند می‌تواند پیامدهای ناگواری برای بوم‌سازگان تالاب داشته و جذابیت محیط آبی تالاب را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.