بررسی اثر اینولین و مکملهای گیاهی )پودر مرزه و پیاز( بر شاخصهای رشد، تغذیه، ترکیبات
بدن و فعالیت آنزیمهای گوارشی )لیپاز، آمیلاز و آلکالین فسفاتاز( در ماهیان جوان کپور
)Cyprinus carpio( معمولی
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی اثرات اینولین و مکملهای گیاهی )پودر مرزه و پیاز( بر شاخصهای رشد،
تغذیه، ترکیبات بدن و فعالیت آنزیمهای گوارشی )لیپاز، آمیلاز و آلکالین فسفاتاز( در ماهیان جوان کپور
بود. در این بررسی تعداد 950 عدد ماهی کپور جوان با میانگین وزنی )Cyprinus carpio( معمولی
80±0/02 گرم، در 95 گروه 90 تایی )شامل یک گروه شاهد و 4 گروه تیمار و هر یک با سه تکرار( به مدت
45 روز با جیرههای غذایی آزمایشی تغذیه شدند. گروه شاهد تنها با جیره پایه )فاقد اینولین و پودر گیاه مرزه
و پیاز( تغذیهشده و جیره تیمار اینولین حاوی 9 درصد اینولین، تیمار مرزه حاوی 9 درصد پودر مرزه، تیمار
0 درصد پودر / 0 درصد پودر مرزه و 5 / پیاز حاوی 9 درصد پودر پیاز و تیمار مرزه- پیاز حاوی مخلوطی از 5
پیاز بود. تغذیه ماهیان مورد آزمایش تا حد سیری و به تعداد سه بار در روز انجام شد. نتایج نشان داد که
اینولین و مکملهای گیاهی، تأثیر معنیداری بر عملکرد رشد )وزن نهایی، مقدار افزایش وزن بدن و نرخ
رشد ویژه( و تغذیه ماهیان کپور معمولی )ضریب تبدیل غذایی، نرخ بازده پروتئین و کارایی غذا( در مقایسه
3( و پروتئین دریافتی روزانه /43 ± 0/ اما مقدار غذای دریافتی ) 01 ؛)P > 0/ با گروه شاهد نداشته است ) 05
±0/ 8( و ) 09 /41 ±0/ 9/3±0/01 ( بهطور معنیداری در تیمار مرزه به ترتیب در مقایسه با گروه شاهد ) 99 (
از طرفی مقدار فعالیت آنزیمهای گوارشی شامل آمیلاز، لیپاز و آلکالین .)P > 0/ 0/19 ( بیشتر بوده است ) 05
؛)P > 0/ فسفاتاز در تیمارهای مختلف آزمایشی در مقایسه با گروه شاهد تفاوت معنیداری نداشته است ) 05
بهطوریکه بیشترین .)P > 0/ اما بر ترکیبات بدن تأثیر معنیداری در مقایسه با گروه شاهد داشتند ) 05
19 ( مشاهده /91 ±0/ 10 ( و پیاز ) 01 /43 ±0/ میزان پروتئین در تیمارهای مکملهای گیاهی حاوی مرزه ) 85
52 ( که دارای کمترین میزان پروتئین بود، اختلاف معنیدار نشان داد /31 ±0/ شد که با تیمار شاهد ) 38
لذا با توجه به نتایج استفاده از یک درصد پودر مرزه و یا پودر پیاز به جهت ارتقای کیفیت لاشه .)P>0/05(
در جیره غذایی ماهیان جوان کپور معمولی توصیه میشود.
واژگان کلیدی: اینولین، مرزه، پیاز، رشد، کپور معمولی.
مقدمه
امروزه بخش تولید غذا بهطور گسترده دارای رشد سریعی بوده و این روند وابسته به پتانسیل تولیدات غذاهای دریایی نیز میباشد. آبزیپروری
آبزیان .)Subasinghe et al., در جهان دارای رشد شگرفی در چند سال اخیر بوده و نقش اقتصادی شایستهای در صنعت داشته است ) 2009
دارای نقش مهمی بهعنوان منبع پروتئینی در سرتاسر جهان هستند و نقش بارز آنها در حل کردن مشکلات غذایی انسانها مشهود است
بهبود بازده خوراک، متابولیسم بدن و به حداقل رساندن مرگومیر در مزارع پرورشی در برابر بیماریهای .)Ahmed and Hassan, 2013(
فهیمه صفریان 1
* حمید محمدی آذرم 2
امیر پرویز سلاتی 3
سعید ضیائی نژاد 4
9. دانشآموخته کارشناسی ارشد گروه شیلات، دانشکده
منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی، خرمشهر،
ایران
3،8 . استادیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا،
دانشگاه علوم و فنون دریایی، خرمشهر، ایران
4. استادیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه
صنعتی خاتم الانبیا، بهبهان، ایران
*مسئول مکاتبات:
azarmhamid@gmail.com
کد مقاله: 9315080311
9315/03/ تاریخ دریافت: 83
9315/01/ تاریخ پذیرش: 98
این مقاله برگرفته از پایاننامه کارشناسی
ارشد است.
بررسی اثر اینولین و مکملهای گیاهی )پودر مرزه و پیاز( بر شاخصهای رشد، تغذیه، ... / صفریان و همکاران
79
jweb.iauahvaz.org
مختلف از طریق ارتقای سیستم ایمنی ماهیان، از اولویتهای اصلی در تولید ماهیان پرورشی به شمار میآید. این امر سبب کاهش هزینههای غذا
و درنتیجه بهبود تولید میشود. هرگونه کاهش در مصرف غذای ماهیان میتواند بهصورت مستقیم بر سودآوری اقتصادی مزارع پرورش ماهی اثر
آنتیبیوتیکها، هورمونها، ویتامینها، همبندها، آنتیاکسیدانها و محرکهای رشد .)El-Banna and Atallah, مثبت داشته باشد ) 2009
ازجمله افزودنیهایی هستند که در جیره غذایی آبزیان استفاده میشود. با توجه به اینکه انتشار و تکامل باکتریهای مقاوم نسبت به آنتیبیوتیکها
به اثبات رسیده است، استفاده از آنتیبیوتیکها بهعنوان محرک رشد در سیستمهای آبزیپروری با محدودیت و ممنوعیت همراه میباشد؛ لذا
داشتن انواعی از افزودنیها که ضمن حفظ ویژگیهای مطلوب فاقد تبعات سوء بهداشتی و زیستمحیطی باشند، سالهاست توجه همهی
کاربرد پریبیوتیکها یک فناوری جدید در آبزیپروری است که .)Nayak, پژوهشگران را در سطح جهان به خود معطوف داشته است ) 2010
سازگار با محیطزیست میباشد. با استفاده از این مواد میتوان تولید را افزایش داد، کیفیت آب را اصلاح کرد و نیز میتوانند جایگزین مناسبی بهجای
آنتیبیوتیکها باشد، چراکه پریبیوتیکها بهعنوان مکمل غذایی، باعث بهبود کارایی باکتریهای رودهای میشوند. در حال حاضر استفاده از
بهعنوانمثال مطالعه خسروی و .)El-Daker et al., پریبیوتیکها در بسیاری از مناطق دنیا برای پرورش دامها اجباری شده است ) 2007
همکاران ) 9321 ( نشان داد سطوح متفاوت پریبیوتیک اینولین قابلیت تأثیرگذاری قابلتوجهی برافزایش عملکرد رشد و کارایی تغذیه در بچه
و همکاران در سال 8098 بیان کردند که سطوح مختلف پریبیوتیک Soleimani دارد. همچنین )Rutilus rutilus caspicus( ماهی کلمه
فروکتوالیگو ساکارید در جیره غذایی لارو ماهی سفید دریای خزر، سبب افزایش فعالیت آنزیمهای پروتئاز، آمیلاز و لیپاز شده و وزن نهایی، نرخ رشد
0 درصد پودر پیاز در / 8098 ( نشان داد که استفاده از 5 ( Cho ویژه را نسبت به تیمار شاهد افزایش داده است. از طرفی نتایج حاصل از تحقیق
جیره غذایی تأثیرات مطلوبی بر عملکرد سیستم ایمنی کفشک زیتونی میگذارد. بیانشده گیاه پیاز بهعنوان منبع طبیعی حاوی اینولین نیز دارای
بیوتین، اسیدهای چرب و ،E و C ،B6 ،B2 ،B ترکیبات مختلف دیگری ازجمله پروستاگلاندین ها، پکتین، آدنوزین، کوئرستین، ویتامینها 1
که میتواند ازنظر تأثیرگذاری با اینولین مقایسه شود و لذا امکان بهکارگیری بهجای )Corzo et al., اسیدهای آمینه ضروری است ) 2007
اینولین را نیز دارد.
از طرفی اخیرا در کنار پریبیوتیکها گزارششده که ترکیبات گیاهی با تأثیر بر شاخصهای تغذیهای )هضم و جذب بهتر(، اثرات ضد باکتریایی،
تغییر در فعالیت آنزیمهای گوارشی و تحریک دستگاه ایمنی و سیستم دفاع آنتیاکسیدانی میتوانند در رشد آبزی مفید باشند. ازاینرو، ازنظر
اثرگذاری میتوانند مشابه و یا فراتر از پریبیوتیکها عمل نمایند. قاسمی پیربلوطی و همکاران در سال 9310 در مطالعه خود، از ترکیبات گیاهی
استفاده کردند و دریافتند که افزودن 9 )Oncorhynchus mykiss( جهت بهبود سیستم ایمنی و کاهش تلفات ماهیان قزلآلای رنگینکمان
درصد اسانس گیاهی بهخصوص پونه و مرزه بختیاری به روغنزیتون در جیره غذایی باعث بهبود قدرت سیستم ایمنی بدن ماهیان میشود؛ بنابراین
در این مطالعه از پودر پیاز به جهت بررسی امکان بهکارگیری بهجای پودر اینولین به لحاظ وارداتی بودن و همچنین پودر مرزه به جهت امکان
بوده که از ماهیان مهم پرورشی در جنوب )Cyprinus carpio( مؤثر واقعشدن استفاده شد. گونه موردمطالعه در این پژوهش کپور معمولی
کشور بوده و از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است. بررسیهای زیادی در مورد نیازهای تغذیهای و شرایط زیستی و فیزیولوژیکی در جهت
افزایش راندمان تولید کپور ماهیان بهخصوص ماهی کپور معمولی صورت گرفته است. برای بالا بردن بازدهی تولید بایستی از تکنولوژی و فنآوری
روز استفاده کرد و از طرفی بهینهسازی فاکتورهای تغذیهای میتواند باعث سازگاری اکولوژیکی، رشد بهتر، کاهش تلفات سنگین و کاهش
هزینههای تولید در پرورش آبزیان گردد )جعفریان و همکاران، 9318 (. لذا با توجه به موارد ذکرشده این تحقیق انجام شد.
19-901 / فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سال هشتم / شماره 82 / تابستان 9315
77
jweb.iauahvaz.org
مواد و روشها
کلیه مراحل عملی و اجرایی این تحقیق در دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر به مدت 45 روز انجام گردید. همچنین مراحل آنالیز ترکیبات
بیوشیمیایی لاشه و سنجش فعالیت آنزیمهای گوارشی در آزمایشگاه شیلات دانشگاه مذکور انجام شد. در این آزمایش از 4 تیمار غذایی شامل گروه
شاهد فاقد هر نوع افزودنی، تیمار اینولین شامل یک درصد پودر خریداریشده اینولین، تیمار یک درصد پودر پیاز، تیمار یک درصد پودر مرزه و
آلمان Beneo orafti تیمار حاوی نیم درصد پودر پیاز و نیم درصد پودر مرزه استفاده شد. لازم به ذکر است پودر اینولین مربوط به شرکت
بهصورت آماده خریداری شد. همچنین به جهت تهیه پودر پیاز، مقدار کافی پیاز سفید، تهیهشده و پس از برش دادن بهصورت حلقهای در معرض
جریان هوا خشک گردید. از طرفی برای تهیه پودر مرزه، قسمتهای برگ و دم برگ گیاه مرزه تهیهشده و در معرض جریان هوا خشک شدند.
جیرههای آزمایشی با نرمافزار لیندو فرموله شدند و پس از تهیه مواد اولیه جیره و آمادهسازی وسایل و لوازم موردنیاز، ساخت خوراک شروع
0 گرم توزین شد و در ادامه درصدهای یکسان / شد. ابتدا مواد اولیه موردنیاز برای هر یک از جیرههای غذایی با ترازوی دیجیتال با دقت 9
مکملهای غذایی مختلف بهجای پرکننده )خاک رس( به جیرههای غذایی اضافه و توسط مخلوطکن، بهخوبی مخلوط گردید، سپس روغن ماهی
و روغن سویا )نسبت 9:9 ( و آب )به میزان 85 درصد( اضافه و درنهایت خمیر حاصل بهوسیله چرخگوشت، پلت شده و برای خشککردن، به مدت
84 ساعت در معرض جریان هوا قرار داده شدند. پس از اتمام مرحله ساخت، جیرههای غذایی تا زمان مصرف در کیسههای پلاستیکی در دمای
.) -80 درجه سانتیگراد نگهداری شدند )جدول 9
جدول 1: اجزای غذایی مورداستفاده و آنالیز بیوشیمیایی جیره غذایی پایه )درصد(.
84 مخلوط ویتامین 8 / پودر ماهی 53
آرد سویا 90 مخلوط مواد معدنی 8
0/ گلوتن ذرت 95 آنتیاکسیدان 8
81 ملاس 9 / آرد گندم 89
سبوس گندم 90 بایندر 8
روغن ماهی 3 پرکننده )خاک رس( 9
روغن سویا 3
آنالیز تقریبی جیره )درصد وزن خشک(
1/ پروتئین کل 32 رطوبت 80
2/ چربی کل 90 خاکستر 99
8/ 40 فیبر 53 / کربوهیدرات 90
انرژی )کیلوکالری در کیلوگرم( 3100
mg،K3=8000 mg، E=40000mg، D3=400000 IU،A=9100000 IU: هر کیلو مکمل ویتامین حاوی ویتامینهای
2mg ،B9=8000mg ،B6=4000 mg،B5=40000 mg،B3=98000mg ،B2=2000 mg ،B1=1000mg ،C=5400
پرکننده تا یک کیلوگرم میباشد. Inositol=80000mg mg,C=10000H2= 40 mg ،B12=
..هر 9 کیلو مکمل معدنی حاوی: آهن: 1000 میلیگرم، روی: 90000 میلیگرم، سلنیوم: 80 میلیگرم، کبالت: 900 میلیگرم،
مس: 1000 میلیگرم، منگنز: 5000 میلیگرم، ید: 100 میلیگرم، کولین کلراید 1000 میلیگرم میباشد.
کربوهیدرات = )پروتئین + چربی + فیبر + خاکستر( - 900
بررسی اثر اینولین و مکملهای گیاهی )پودر مرزه و پیاز( بر شاخصهای رشد، تغذیه، ... / صفریان و همکاران
111
jweb.iauahvaz.org
ماهیان انگشت قد موردنیاز به تعداد 950 عدد از یکی از مزارع پرورشی واقع در شهرستان شادگان، استان خوزستان تهیه و به آزمایشگاه خیس
دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر منتقل شد. ماهیان بعد از ضدعفونی با آب لبشور، جهت سازگاری با شرایط آزمایشگاه، به مدت 8 هفته
نگهداری شدند. برای انجام این مطالعه از 95 تانک پلیاتیلنی استوانهای شکل 300 لیتری )حجم آب 850 لیتر( استفاده شد. دوره نوری با شرایط
80±0/ طبیعی روز تنظیم و داخل هر تانک نیز یک سنگ هوا برای تأمین اکسیژن قرار داده شد. لذا تعداد 950 عدد ماهی با میانگین وزنی 02
گرم در یک گروه شاهد و 4 تیمار )هر یک با سه تکرار( جمعاً در 95 عدد تانک پرورشی به تعداد 90 عدد در هر تانک قرار داده شدند. در طول
آزمایش، ماهیها 3 بار در روز در ساعات 1:00 و 93:00 و 92:00 به روش دستی و تا حد سیری تغذیه شدند. هوادهی در زمان غذادهی قطع و
پس از 80 دقیقه مجدداً انجام میگرفت. 84 ساعت قبل از نمونهبرداری به جهت کاهش استرس غذادهی قطع گردید. پارامترهای آب شامل دما،
ساخت آلمان اندازهگیری و اطلاعات آنها ثبت گردید. بهمنظور حفظ کیفیت آب، هر HQ40d با استفاده از مولتیمتر مدل pH اکسیژن محلول و
±0/ دو روز یکبار حدود 85 درصد حجم آب تعویض شد. تانکها روزانه ازنظر مرگومیر بازرسی شدند. در دوره آزمایش میانگین دمای آب 8
2 بود. در انتهای دوره آزمایشی تمامی ماهیان /93 ±0/ برابر با 91 pH 1 میلیگرم بر لیتر و /35 ±0/ 82/35 درجه سانتیگراد، اکسیژن محلول 91
.)Mohammadiazarm and Lee, هر تانک جهت سنجش پارامترهای رشد و تغذیهای به شرح زیر زیستسنجی شدند ) 2014
900 / وزن اولیه بدن )گرم( × )) درصد افزایش وزن بدن= )وزن نهایی بدن )گرم(– وزن اولیه بدن )گرم
900 / دوره پرورش )روز( × )) وزن اولیه بدن )گرم Ln-) وزن نهایی بدن )گرم Ln( = درصد نرخ رشد ویژه
900× )) شاخص کبدی = )وزن کبد )گرم( / وزن نهایی بدن )گرم
900 × شاخص احشایی = وزن امعاواحشا / وزن کل بدن
K= W/L3 ×100 :)K( شاخص وضعیت
نسبت تبدیل غذایی = میزان غذای دادهشده )گرم( / میانگین افزایش وزن خشک بدن )گرم(
بازده تبدیل غذایی = میانگین افزایش وزن خشک بدن )گرم( / میزان غذای دادهشده )گرم(
ضریب کارایی پروتئین = میزان افزایش وزن بدن )گرم( / مقدار پروتئین غذای خورده شده )گرم(
کل غذای مصرفشده = کل وزن غذای خورده شده / تعداد ماهی در هر تانک
تعداد روزهای .) 900 / )) وزن اولیه ماهیان + وزن نهایی ماهیان . غذای دریافتی روزانه= غذای خورده شده بر اساس وزن خشک
) پرورش/ 8
تعداد روزهای .) 900 / )) وزن اولیه ماهیان + وزن نهایی ماهیان . پروتئین دریافتی روزانه= پروتئین خورده شده بر اساس وزن خشک
) پرورش/ 8
نمونهبرداری از هر تانک جهت بررسی ترکیبات بدن و فعالیت آنزیمهای گوارشی در انتهای آزمایش انجام گرفت. سنجش میزان پروتئین،
9115 ( انجام شد. برای تعیین میزان رطوبت، نمونه در آون با ( AOAC چربی، رطوبت و خاکستر جیرههای آزمایشی و لاشه ماهیان به روش
دمای 905 درجه سانتیگراد به مدت 84 ، خاکستر نمونهها با سوزاندن نمونه در دمای 550 درجه سانتیگراد به مدت 5 ساعت، پروتئین کل با
1 و چربی کل جیرههای آزمایشی و ماهیان با استفاده از / استفاده از دستگاه کجلدال اتوماتیک با ضرب میزان نیتروژن بهدستآمده در عدد 85
دستگاه سوکسله اندازهگیری شد. همچنین مقدار انرژی، کربوهیدرات و فیبر با استفاده از روش محاسباتی تعیین شد.
Triton X- 0/9 میلیمولار و 100 EDTA ، 900 میلیمولار Tris-HCL جهت استخراج عصاره آنزیمی، ابتدا برای ساخت بافر هموژن
0 گرم از نمونههای / یک مولار استفاده شد. برای شروع کار 5 NaOH 9 از محلول / در 2 pH 0/9 درصد میلیمولار ترکیب و سپس برای تنظیم
محلول بافر هموژن روی نمونه ریخته و نمونهها با هموژنایزر )w/v( روده ماهی به ظرف هموژن سازی منتقل گردید. سپس به نسبت 9 به 5
دستی هموژن شدند. البته مراحل نمونهبرداری روی یخ انجام شد. نمونههای هموژن شده داخل ظروف اپندورف 8 میلیلیتری ریخته شد. در ادامه
19-901 / فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سال هشتم / شماره 82 / تابستان 9315
111
jweb.iauahvaz.org
به مدت 30 دقیقه در سانتریفیوژ یخچال دار در دمای 4 درجه سانتیگراد با دور 1800 )دور در دقیقه( سانتریفوژ شدند. مایع رویی حاصله در
.)Hamza et al., ویالهای اپندورف 8 میلیلیتری جهت سنجش آنزیمی تقسیم شدند ) 2008
سنجش پروتئین محلول و فعالیت آنزیمهای گوارشی شامل آمیلاز، لیپاز و آلکالین فسفاتاز با استفاده از کیت پارس آزمون، تهران
چین( انجام شد. ،Mindrey BS- و استفاده از دستگاه اتوآنالیزر ) 200 )Mohammadiazarm and Lee, 2014(
آزمایش بهصورت طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. کلیه دادهها بهصورت میانگین داده ± خطای استاندارد بیانشده است. در ابتدا نرمال بودن
بررسی شد و سپس از آزمون آنالیز واریانس یکطرفه Leven و همگنی واریانسها بهوسیله آزمون Shapiro-Wilk دادهها با آزمون
بررسی شد. آنالیز آماری با استفاده ،Duncan's با پسآزمون P. 0/ استفاده شد، وجود تفاوت معنیدار دردادهها در سطح احتمال 05 )ANOVA(
ویرایش نوزدهم انجام شد. SPSS از نرمافزار
نتایج
نتایج اثرگذاری اینولین و مکملهای گیاهی بر شاخصهای رشد در جدول 8 نشان دادهشده است. در پایان دوره آزمایشی، اختلاف معنیداری
بیشترین میزان شاخصهای .)P<0/ در میزان میانگین وزن نهایی، افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نگردید ) 05
9( در تیمار اینولین و کمترین میزان /99 ±0/ 31 ( و نرخ رشد ویژه ) 99 /80 ±8/ 33 (، میزان افزایش وزن ) 12 /92 ±9/ میانگین وزن نهایی بدن ) 55
0( در تیمار پیاز مشاهده /29 ±0/ 38 ( و نرخ رشد ویژه ) 03 /89 ±0/ 81 (، میزان افزایش وزن ) 14 /14 ±0/ شاخصهای میانگین وزن نهایی بدن ) 13
25 ( که دارای کمترین /80 ±3/ شد. بیشترین میزان درصد بازماندگی در تیمار مرزه ) 900 ( مشاهده شد که به لحاظ آماری، تنها با تیمار پیاز ) 90
.)P>0/ میزان بازماندگی بود، اختلاف معنیدار داشت ) 05
جدول 2: نتایج اثرات پریبیوتیک اینولین، پودر گیاه مرزه و پیاز در جیره غذایی بر شاخصهای رشد و بازماندگی
ماهیان جوان کپور معمولی )میانگین ±خطای استاندارد(.
میانگین وزن نهایی بدن افزایش وزن بدن نرخ رشد ویژه درصد بازماندگی
11/30 ±3/90ab 0/11 ±0/93 n.s 35/90 ±3/20 n.s 39/98 ±9/15n.s شاهد
18/10 ±3/90ab 9/99 ±0/99 31/80 ±8/12 33/92 ±9/ تیمار اینولین 55
900/00 ±0/00b 9/01 ±0/05 32/00 ±9/40 38/33 ±0/ تیمار مرزه 22
25/80 ±3/90a 0/29 ±0/03 38/89 ±0/14 81/14 ±0/ تیمار پیاز 13
11/30 ±3/90ab 9/08 ±0/02 31/23 ±8/35 39/11 ±9/ تیمار مرزه و پیاز 02
تفاوت معنیدار نمیباشد. n.s .)P<0/ حروف متفاوت در هر ستون نشانه وجود اختلاف معنیدار بین گروههای آزمایشی است ) 05
نتایج اثر اینولین و مکملهای گیاهی بر شاخصهای تغذیهای در جدول 3 نشان دادهشده است. در پایان دوره آزمایشی، اختلاف معنیداری در
بیشترین میزان غذای دریافتی .)P<0/ میزان ضریب تبدیل غذایی، نرخ بازده پروتئین، کارایی غذایی، بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نگردید ) 05
9( در تیمار مرزه مشاهده شد که با دیگر تیمارهای آزمایشی اختلاف معنیداری نشان /30 ±0/ 3( و پروتئین دریافتی روزانه ) 01 /43 ±0/ روزانه ) 01
39 ( در تیمار اینولین /13 ±3/ 9( و کارایی غذایی ) 52 /00 ±0/ 8(، نرخ بازده پروتئین ) 90 /93 ±0/ بهترین ضریب تبدیل غذایی ) 82 .)P>0/ داد ) 05
.)P<0/ مشاهده شد هرچند اختلاف معنیداری بین تیمارهای آزمایشی در این شاخصها مشاهده نشد ) 05
بررسی اثر اینولین و مکملهای گیاهی )پودر مرزه و پیاز( بر شاخصهای رشد، تغذیه، ... / صفریان و همکاران
112
jweb.iauahvaz.org
جدول 3: نتایج اثرات پریبیوتیک اینولین، پودر گیاه مرزه و پیاز در جیره غذایی بر شاخصهای تغذیهای ماهیان جوان
کپور معمولی )میانگین ±خطای استاندارد(.
ضریب تبدیل غذایی نرخ بازده پروتئین کارایی غذایی غذای دریافتی روزانه پروتئین دریافتی روزانه
0/19 ±0/09a 8/41 ±0/99a 38/40 ±4/10 n.s 9/00 ±0/99 n.s 3/95±0/45 n.s شاهد
9/00 ±0/01a 8/11 ±0/95a 39/13 ±3/52 9/00 ±0/90 8/93 ±0/ تیمار اینولین 82
9/30 ±0/01b 3/43 ±0/01b 39/95 ±0/95 0/90 ±0/90 3/80 ±0/ تیمار مرزه 90
9/00 ±0/00a 8/52 ±0/01a 81/05 ±0/35 0/20 ±0/00 3/40 ±0/ تیمار پیاز 09
9/00 ±0/00a 8/10 ±0/01a 39/19 ±9/99 9/00 ±0/01 8/19 ±0/ تیمار مرزه وپیاز 98
تفاوت معنیدار نمیباشد n.s .)P<0/ حروف متفاوت در هر ستون نشانه وجود اختلاف معنیدار بین گروههای آزمایشی است ) 05
نتایج شاخصهای مورفومتریک در جدول 4 نشان دادهشده است. در پایان دوره آزمایش، اختلاف معنیداری در فاکتور وضعیت، شاخص کبدی
.)P >0/ و احشایی در بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نشد ) 05
جدول 4: نتایج اثرات پریبیوتیک اینولین، پودر گیاه مرزه و پیاز در جیره غذایی بر شاخصهای مورفومتریک ماهیان
جوان کپور معمولی )میانگین ±خطای استاندارد(.
فاکتور وضعیت شاخص کبدی شاخص احشایی
0/03 ±0/00n.s 0/04 ±0/09n.s 9/19 ±0/ 05n.s شاهد
0/03 ±0/00 0/04 ±0/00 9/12 ±0/ تیمار اینولین 08
0/08 ±0/00 0/03 ±0/00 9/18 ±0/ تیمار مرزه 03
0/08 ±0/00 0/03 ±0/00 9/14 ±0/ تیمار پیاز 02
0/08 ±0/00 0/03 ±0/00 9/11 ±0/ تیمار مرزه وپیاز 02
تفاوت معنیدار نمیباشد. n.s .)P<0/ حروف متفاوت در هر ستون نشانه وجود اختلاف معنیدار بین گروههای آزمایشی است ) 05
نتایج ترکیب بیوشیمیای بدن تحت تأثیر اینولین و مکملهای گیاهی بر اساس وزن خشک در جدول 5 نشان دادهشده است. در پایان دوره
19 ( مشاهده شد که با تیمار /91 ±0/ 10 ( و پیاز ) 01 /43 ±0/ آزمایشی، بیشترین میزان پروتئین در تیمارهای مکملهای گیاهی حاوی مرزه ) 85
±9/ بیشترین میزان چربی در تیمار اینولین ) 95 .)P>0/ 52 ( که دارای کمترین میزان پروتئین بود، اختلاف معنیدار نشان داد ) 05 /31 ±0/ شاهد ) 38
±0/ کمترین میزان خاکستر نیز در تیمار اینولین ) 32 .)P>0/ 80 ( اختلاف معنیدار نشان داد ) 05 /39 ±9/ 84/91 ( بود که با تیمار حاوی پیاز ) 01
.)P>0/ 99/90 ( مشاهده گردید ) 05
19-901 / فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سال هشتم / شماره 82 / تابستان 9315
113
jweb.iauahvaz.org
جدول 5: نتایج اثرات پریبیوتیک اینولین، پودر گیاه مرزه و پیاز در جیره غذایی بر ترکیبات بیوشیمیایی بدن ماهیان جوان کپور
معمولی درصد وزن خشک )میانگین ±خطای استاندارد(.
پروتئین چربی خاکستر
98/13 ±0/09b 88/13 ±0/19abc 52/31 ±0/38a شاهد
99/90 ±0/32a 84/91 ±9/95c 52/20 ±0/22ab تیمار اینولین
98/45 ±0/35b 89/95 ±0/21ab 10/43 ±0/85bc تیمار مرزه
98/92 ±0/92b 80/39 ±9/01a 19/91 ±0/01c تیمار پیاز
98/90 ±0/08b 84/32 ±0/59bc 10/81 ±0/19bc تیمار مرزه وپیاز
.)P<0/ حروف متفاوت در هر ستون نشانه وجود اختلاف معنیدار بین گروههای آزمایشی است ) 05
نتایج اثرگذاری اینولین و مکملهای گیاهی بر فعالیت برخی آنزیمهای گوارشی در جدول 1 نشان دادهشده است. لذا در پایان دوره آزمایش،
.)P<0/ اختلاف معنیدار در میزان فعالیت آنزیمهای گوارشی در بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نگردید ) 05
جدول 6: نتایج اثرات پریبیوتیک اینولین، پودر گیاه مرزه و پیاز در جیره غذایی بر فعالیت آنزیمهای گوارشی ماهیان
جوان کپور معمولی )میانگین ±خطای استاندارد(.
U mg protein - آلکالین فسفاتاز 1 U mg protein - لیپاز 1 U mg protein - آمیلاز 1
8901/82 ±889/1 n.s 4/55 ±0/58 n.s 1199/92 ±849/84 n.s شاهد
8899/93 ±15/58 5/81 ±9/93 1222/94 ±513/ تیمار اینولین 99
8040/52 ±29/51 4/92 ±0/49 1185/11 ±94/ تیمار مرزه 21
8011/81 ±58/13 4/12 ±0/95 1131/19 ±921/ تیمار پیاز 19
8322/10 ±19/59 5/44 ±0/48 1481/11 ±904/ تیمار مرزه و پیاز 82
تفاوت معنیدار نمیباشد. n.s .)P<0/ حروف متفاوت در هر ستون نشانه وجود اختلاف معنیدار بین گروههای آزمایشی است ) 05
بحث و نتیجهگیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مقدار میانگین وزن نهایی، افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه در تیمارهای مختلف آزمایشی تفاوت معنیداری،
نسبت به تیمار شاهد نداشته است. همچنین ازنظر فاکتورهای تغذیهای شامل ضریب تبدیل غذایی، نرخ بازده پروتئین و کارایی غذای دریافتی
تفاوت معنیداری در تیمارهای مختلف آزمایشی در مقایسه با گروه شاهد مشاهده نشد؛ اما بیشترین غذا و پروتئین دریافتی روزانه در تیمار حاوی
مرزه بود که به لحاظ آماری نهتنها با تیمار شاهد بلکه با دیگر تیمارهای آزمایشی نیز اختلاف معنیدار داشت. همچنین بیشترین درصد بازماندگی
Apines-Amar ( در تیمار حاوی گیاه مرزه مشاهده شد. در راستای نتایج مطالعه حاضر میتوان به گزارشهای ارائهشده در مورد هامور ببری
تغذیهشده با پیاز اشاره کرد که نشان میدهد مکملهای گیاهی )Cho, تغذیهشده با پیاز و زنجبیل و کفشک زیتونی ) 2012 )et al., 2012
) تأثیری بر شاخصهای رشد و تغذیهای نداشتهاند. همچنین مطالعات بر روی بچه ماهیان کلمه تغذیهشده با اینولین )خسروی و همکاران، 9321
نشان میدهد پریبیوتیک مورداستفاده در جیره غذایی سبب بهبود ،)Geraylou et al., و تاس ماهی سیبری تغذیهشده با الیگوساکارید ) 2012
شاخصهای مذکور شده است؛ اما در برخی مطالعات بر قزلآلای رنگینکمان تغذیهشده با مانان الیگو ساکارید و اینولین )اکرمی و همکاران،
بررسی اثر اینولین و مکملهای گیاهی )پودر مرزه و پیاز( بر شاخصهای رشد، تغذیه، ... / صفریان و همکاران
114
jweb.iauahvaz.org
میگو پا سفید تغذیهشده با اینولین )اوجی فرد و همکاران، 9321 (، بچه ،)Cerezuela et al., 9322 (، شانک اروپایی تغذیهشده با اینولین ) 2008
ماهی سفید تغذیهشده با اینولین و مانان الیگوساکارید )اکرمی و همکاران، 9318 (، بهکارگیری سطوح مختلف پریبیوتیک، قابلیت اثرگذاری
برافزایش عملکرد رشد و کارایی تغذیه در آبزیان پرورشی نداشته و حتی در برخی موارد همبستگی منفی بین پارامترهای رشد و تغذیه با افزایش
سطح پریبیوتیک در جیره غذایی به دست آمد. لذا به نظر میرسد میزان اثرگذاری ترکیبات گیاهی و پریبیوتیکها بر رشد موجود تابعی از نوع
گونه پرورشی، اندازه و سن گونه، طول مدت پرورش، شرایط پرورشی و مقدار مورداستفاده مکملها در جیره غذایی دانست )اکرمی و همکاران،
9318 (. همچنین محتمل است با توجه به نوع مکمل افزودنی مورداستفاده در جیره غذایی دیگر شاخصها مانند فاکتورهای ایمنی و آنتیاکسیدانی
بهطور مؤثرتری تحت تأثیر قرار بگیرند. برای مثال مطالعات موسوی ) 9314 ( نشان داده که استفاده از یک درصد اینولین در جیرههای غذایی منجر
به افزایش معنی دارای شاخصهای ایمنی در ماهیان جوان کپور معمولی میشود. همچنین در مطالعات واعظ ) 9314 ( مشاهده شد که استفاده از
یک درصد پودر مرزه منجر به افزایش معنیدار سیستم دفاع آنتیاکسیدانی و تا حدودی سیستم ایمنی به لحاظ وجود ترکیبات کارواکرول و تیمول
از گروه ترکیبات فنلی در ماهیان جوان کپور معمولی میشود.
بر اساس مطالعه نتایج فعالیت آنزیمهای گوارشی، میزان فعالیت آمیلاز، لیپاز و آلکالین فسفاتاز در تیمار اینولین در مقایسه با شاهد تفاوتی
و کپور معمولی )Wu et al., نداشت. در راستای نتایج مطالعه حاضر میتوان به مطالعات بر گربهماهی زرد تغذیهشده با مانان الیگوساکارید ) 2014
اشاره کرد. همچنین میزان فعالیت آنزیمهای گوارشی در تیمارهای مختلف گیاهی در )Dehaghani et al., تغذیهشده با سینبیوتیک ) 2015
مقایسه با گروه شاهد تفاوت معنیداری نداشت که میتوان نتیجه گرفت، به دلیل عدم تأثیرپذیری مقدار رشد از مکملهای بهکاررفته در جیرههای
غذایی باشد. از جهتی مقدار فعالیت آنزیمها در تیمارهای مکمل گیاهی به دلیل وجود عوامل ضد مغذی در ترکیبات گیاهی کاهش نیافته است.
بیانشده است استفاده از ترکیبات گیاهی در جیرههای غذایی به لحاظ وجود مواد ضد تغذیهای از طریق کاهش مقدار فعالیت آنزیمهای گوارشی
لذا به نظر میرسد در این مطالعه به لحاظ سطح کم مکملهای گیاهی مورداستفاده این .)NRC, میتوانند منجر به کاهش رشد شوند ) 2011
تأثیرگذاری منفی مشاهده نشده است. درواقع مطالعه فعالیت آنزیمی در ماهیان میتواند بعضی از جنبههای فیزیولوژی تغذیه را روشن سازد و در
.)Kuzmina and Skvortsova, رفع مشکلات تغذیهای مؤثر باشد ) 2001
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میزان پروتئین بدن در تیمارهای مکملهای گیاهی نسبت به تیمار شاهد بهطور معنیداری بیشتر بوده است.
و تیلاپیای نیل تغذیهشده با پودر سیر و پیاز )Cho, در راستای نتایج مطالعه حاضر میتوان به مطالعات در ماهیان کفشک زیتونی ) 2012
Yeh et al., )Liu and Yeh, اشاره کرد. بر اساس نتایج مطالعات محققین فوق، آلیسین موجود در گیاه پیاز ); 2002 )Metwally, 2009(
دارای خاصیت کاهندگی چربی در جریان (Hajhashemi et al., 1997 ( و همچنین ترکیبات مؤثره کارواکرول و تیمول در گیاه مرزه ( 2000
خون بوده و از طرفی مقدار پروتئین کل را افزایش میدهند که منجر به افزایش پروتئین در بافت بدن میشوند. همچنین به نظر میرسد استفاده
از پودر مرزه در جیره غذایی به جهت افزایش پروتئین دریافتی روزانه منجر به افزایش مقدار پروتئین در لاشه ماهیان شده است. از طرفی در این
آزمایش مشاهده شد، مقدار چربی در تیمار حاوی اینولین بهطور معنیداری نسبت به تیمار شاهد بیشتر بوده است؛ که در این راستا میتوان به
کپور معمولی تغذیهشده با ،)Gultepe et al., مطالعات صورت گرفته در خصوص، ماهیان سیم دریایی تغذیهشده با مانان الیگو ساکارید ) 2011
مانان الیگوساکارید )کرم پور بهشتآباد، 9310 (، ماهیان سفید تغذیهشده با اینولین و مانان الیگوساکارید )اکرمی و همکاران، 9322 ( و ماهیان کلمه
تغذیهشده با اینولین )خسروی و همکاران، 9321 ( اشاره کرد که بیانشده پریبیوتیکها از طریق تأثیرگذاری بر فلور باکتریایی روده میتوانند سبب
افزایش هضم و جذب مواد غذایی ازجمله چربیها و درنتیجه افزایش ذخیره آنها در بدن شوند.
نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از پریبیوتیک اینولین و پودر پیاز بهعنوان منبع طبیعی اینولین و همچنین پودر گیاه مرزه اثری بر
فاکتورهای رشد و تغذیهای در ماهیان کپور معمولی ندارند؛ اما استفاده از یک درصد ترکیبات گیاهی پودر مرزه و یا پودر پیاز میتوانند منجر به
افزایش کیفیت لاشه ماهیان از طریق افزایش مقدار پروتئین گردد.
19-901 / فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سال هشتم / شماره 82 / تابستان 9315
115
jweb.iauahvaz.org
سپاسگزاری
در این قسمت از مسئولین محترم دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر به لحاظ حمایت مالی این پروژه در غالب پایاننامه کارشناسی ارشد
قدردانی میگردد.
منابع
اکرمی، ر.، کریمآبادی، ع.، محمد زاده، ح. و احمدی فر، ا.، 1399 . تأثیر پریبیوتیک مانان الیگوساکارید بر رشد، بازماندگی، ترکیب بدن و مقاومت به تنش
.49 - شوری در بچه ماهی سفید دریای خزر. مجله علوم و فنون دریایی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، جلد سوم، صفحات 59
اکرمی، ر.، چیتساز، ح.، دشتیان، ص. و رازقی، م.، 1372 . تأثیر پربیوتیک اینولین و مانان الیگوساکارید بهصورت مجزا و توأم بر عملکرد رشد، بازماندگی،
.99- فصلنامه علمی پژوهشی علوم و فنون شیلات، جلد سوم، صفحات 81 .)Rutilus frisii kutum( ترکیب لاشه و مقاومت به استرس شوری در بچه ماهی سفید
اوجی فرد، ا.، عابدیان کناری، ع.، حسینی، ع. و یگانه، و.، 1397 . تأثیر پربیوتیک اینولین جیره بر شاخصهای رشد، ترکیب شیمیایی عضله و برخی پارامترهای
.83- نشریه شیلات، جلد اول، صفحات 34 .)Litopenaeus vannamei( همولنف میگوی وانامی
جعفریان، ح.، سهندی، ج. و جعفریان، س.، 1372 . مطالعه کارایی جیره غذایی مکمل سازی شده با عصاره مخمر در افزایش رشد، بقا و مقاومت ماهی کپور
.981- معمولی در برابر عوامل استرسزا. مجله بهرهبرداری و پرورش آبزیان، جلد چهارم، صفحات 949
خسروی، م.، شمسایی مهر جان، م. و اکرمی، ر.، 1397 . تأثیر سطوح متفاوت پریبیوتیک اینولین جیره غذایی بر عملکرد رشد و ترکیب لاشه در بچه ماهی
.909- مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدیدشونده، جلد دوم، صفحات 12 .)Rutilus rutilus caspicus( کلمه
قاسمی پیر بلوطی، ع.، پیر علی، ا.، پیشکار، غ.ر.، جلالی، س.م.، رئیسی، جعفریان ده کردی، م. و حامدی، ب.، 1371 . اثر اسانس چند گیاه دارویی
.941- بر سیستم ایمنی ماهی قزلآلای رنگینکمان، فصلنامه داروهای گیاهی، جلد دوم، صفحات 955
کرم پور بهشتآباد، ا.، 1371 . تأثیر سطوح مختلف پربیوتیک مانان الیگوساکارید بر شاخصهای رشد، بازماندگی و ترکیب لاشه بچه ماهی کپور معمولی. پایاننامه
کارشناسی ارشد شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر، 10 ص.
پایاننامه .)cyprionus carpio( موسوی، ا.، 1374 . اثر اینولین، پودر مرزه و پیاز بر شاخصهای ایمنی و فلور باکتریایی روده ماهیان جوان کپور معمولی
کارشناسی ارشد شیلات، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، 24 ص.
.)cyprionus carpio( واعظ، ر .، 1374 . اثر پودر پیاز، مرزه و اینولین بر فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی و فاکتورهای خونی در ماهیان جوان کپور معمولی
پایاننامه کارشناسی ارشد شیلات، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، 20 ص.
Ahmed, E. A. and Hassan, M. F. M., 2013. Pharmacological studies of feed additives (Sanguinarine and
Saccharomyces cerevisiae) on growth performance, hematological and intestinal bacterial count with challenge test
by Aeromonas hydrophila in Cyprinus carpio. Global Animal Science Journal, 1: 19-29.
AOAC., 1995. Official Methods of Analysis of AOAC International. In: Association of Official Analytical
Chemists, (16th edn) (ed.by P.Cunniff). AOAC International Arlington, Virginia, USA.
Apines-Amar, M. J. S., Amar, E. C., Faisan Jr, J. P., Pakingking Jr, R. V. and Satoh, S., 2012. Dietary onion
and ginger enhance growth, hemato-immunological responses, and disease resistance in brown-marbled grouper,
Epinephelus fuscoguttatus. AACL Bioflux, 5: 231-239.
Cerezuela, R., Cuesta, A., Meseguer, J. and Esteban, M. A., 2008. Effects of inulin on gilthead seabream
(Sparus aurata L.) innate immune parameters. Fish and shellfish immunology, 24: 663-668.
Cho, S. H., 2012. Effects of dietary nutrient on the biological index and serum chemistry of juvenile olive flounder
Paralichthys olivaceus achieving compensatory growth. Fisheries and aquatic sciences, 15: 69-72.
Corzo-Martinez, M., Corzo, N. and Villamiel, M., 2007. Biological properties of onions and garlic. Trends in
Food Science and Technology, 18( 12): 609–625.
بررسی اثر اینولین و مکملهای گیاهی )پودر مرزه و پیاز( بر شاخصهای رشد، تغذیه، ... / صفریان و همکاران
116
jweb.iauahvaz.org
Dehaghani, P. G., Baboli, M. J., Moghadam, A. T., Ziaei-Nejad, S. and Pourfarhadi, M., 2015. Effect of
synbiotic dietary supplementation on survival, growth performance, and digestive enzyme activities of common carp
(Cyprinus carpio) fingerlings. Czech Journal of Animal Science, 60(5): 224–232.
El-Banna, S. and Atallah, S., 2009. Study the Role of Feed Additives in Prevention of Fish Diseases Incidence
in Oreochromis Niloticus and Common Carp Fish and Its Economic Importance. Journal of the Arabian Aquaculture
Society, 4(2): 121-140.
EL.Dakar, A., Shalaby, S. and Saoud, I., 2007.Assessing the use of a dietary probiotic/prebiotic as an enhancer
of spinefoot rabbitfish Siganus rivulatus survival and growth. Aquaculture Nutrition, 13: 407-412.
Geraylou, Z., Souffreau, C., Rurangwa, E., D'Hondt, S., Callewaert, L., Courtin, C. M., Delcour, J. A.,
Buyse, J. and Ollevier, F., 2012. Effects of arabinoxylan-oligosaccharides (AXOS) on juvenile Siberian sturgeon
(Acipenser baerii) performance, immune responses and gastrointestinal microbial community. Fish and shellfish
immunology, 33: 718-724.
Gultepe, N., Salnur, S., Ho.su, B. and Hisar, O., 2011. Dietary supplementation with Mannanoligosaccharides
(MOS) from Bio.Mos enhances growth parameters and digestive capacity of gilthead sea bream (Sparus aurata).
Aquaculture Nutrition, 17: 482-487.
Hajhashemi, V., Sadraei, H., Ghannadi, A. R. and Mohseni, M., 2000. Antispasmodic and anti-diarrhoeal effect
of Satureja hortensis L. essential oil. Journal of ethnopharmacology, 71:187-192.
Hamza, N., Mhetli, M., Khemis, I. B., Cahu, C. and Kestemont, P., 2008. Effect of dietary phospholipid levels
on performance, enzyme activities and fatty acid composition of pikeperch (Sander lucioperca) larvae. Aquaculture,
275: 274-282.
Kuzmina, V. and Skvortsova, E., 2001. Activity of Proteolytic Enzymes of Potential Prey of Predatory
Fish.Influence of Natural and Anthropogenic Factors. Journal of Ichthyology, 41: 246-254.
Liu, L. and Yeh, Y. Y. 2002. S-alk (en) yl cysteines of garlic inhibit cholesterol synthesis by deactivating HMGCoA
reductase in cultured rat hepatocytes. The Journal of nutrition, 132: 1129-1134.
Metwally, M., 2009. Effect of garlic (Allium sativum) on some heavy metal (copper and zinc) induced alteration
in serum lipid profile of Oreochromis niloticus. World Journal of Fish and Marine Sciences, 1: 1-6.
Mohammadiazarm, H. and Lee, S. M., 2014. Effects of particial substitution of dietary fish meal by fermented
soybean meal on growth performance, aminoacid and biochemical parameters of juvenile black sea bream
Achanthopagrus schlegeli. Aquaculture research, 45: 994-1003.
NRC., 2011. Nutrient Requirements of Fish and Shrimp. Committee on Animal Nutrition, B. O. A. National
Research Council. National Academy Press, Washington, DC, USA.
Nayak, S., 2010. Probiotics and immunity: a fish perspective. Fish and Shellfish Immunology, 29: 2-14.
Soleimani, N., Hoseinifar, S. H., Merrifield, D. L., Barati, M. and Abadi, Z. H., 2012. Dietary supplementation
of fructooligosaccharide (FOS) improves the innate immune response, stress resistance, digestive enzyme activities
and growth performance of Caspian roach (Rutilus rutilus) fry. Fish and Shellfish Immunology, 32: 316-321.
Subasinghe, R., Soto, D. and Jia, J., 2009. Global aquaculture and its role in sustainable development. Reviews
in Aquaculture, 1: 2-9.
Wu, Z. X., Yu, Y. M., Chen, X., Liu, H., Yuan, J. F., Shi, Y. and Chen, X. X., 2014. Effect of prebiotic konjac
mannanoligosaccharide on growth performances, intestinal microflora, and digestive enzyme activities in yellow
catfish, Pelteobagrus fulvidraco. Fish physiology and biochemistry, 40: 763-771.
Yeh, Y. Y., Lin, R. I., Yeh S. M. and Evens, S., 1997. Garlic reduces plasma cholesterol in hypercholesterolemic
men maintaining habitual diets. Food Factors for Cancer Prevention. Springer.