|
بررسی کارآمدی ابزارهای سیاستی و مقررات در حفاظت از تالاب‌ها و دریاچهها با رویکرد اجرایی در ایران
|
سمانه عابدی   ، مرتضی تهامی پور زرندی |
|
|
|
چکیده: (2420 مشاهده) |
| حقوق، قوانین و مقررات محیطزیستی از مهم‌ترین ابزار حفاظت و مدیریت از منابع طبیعی به شمار میآید. در این زمینه باید به این نکته توجه شود که با اجرای قوانین محیط‌زیست، نمیتوان انتظار حل تمام مشکلات و معضلات زیستی را داشت، چراکه ازیک‌طرف مؤلفههای دیگری مانند آگاه‌سازی مردم و نهادینه کردن این مقوله در فرهنگ و رفتارهای اجتماعی بسیار مهم و اثرگذار هست و از طرف دیگر قوانین زیست‌محیطی مصوب، به علت داشتن ابهام، عملکرد مطلوبی را در عرصه اجرا و پیامدهای زیست‌محیطی به دنبال نداشتهاند. بااین‌حال، پیشگیری و ممانعت از آلودگی و تخریب محیط‌زیست و تنظیم روابط بین انسان و محیط‌زیست بدون وجود قواعد حقوقی الزام‌آور، میسر و ممکن نخواهد بود. بر این اساس برخی از قوانین و مقررات جاری با توجه به تغییر شرایط محیط‌زیست کشور و ارتقاء دانش بشر از ارزشها و کارکردهای منابع طبیعی، نیازمند بازنگری و اصلاح هستند. از طرفی، تالاب‌ها و دریاچههایی نظیر دریاچه ارومیه از منابع طبیعی باارزشی هستند که حفاظت از آنها برای کشوری با موقعیت آب‌وهوایی ایران ضروری است؛ به همین دلیل نیازمند ابزارهای سیاستی متعددی هست. لذا در این مطالعه ضمن تشریح تاریخی مواد و بندهای قانونی زیست‌محیطی 50 ساله ایران در بازه زمانی 1346-1396 که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط با تالاب در قوانین و مقررات کشور آمده است، به بررسی جایگاه حمایت و مدیریت آن در اسناد بالادستی پرداخته میشود. همچنین آیین‌نامه‌ها و دستورالعملهای مربوطه نیز موردبررسی قرار خواهد گرفت. علاوه بر آن با استفاده از نتایج مطالعات و تحلیلهای به‌عمل‌آمده از بررسیهای انجام‌شده در زمینه قوانین موجود در حوزه اکوسیستمهای طبیعی، به چالشهای حقوقی، ساختاری، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قوانین پیشروی حفاظت از تالاب‌ها ازجمله دریاچه ارومیه نیز پرداخته خواهد شد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که قوانین و مقررات اگرچه نقش مهمی در حفاظت و مدیریت منابع طبیعی را ایفا مینمایند، اما به‌تنهایی از کارایی لازم برخوردار نمیباشند. لذا لازم است جهت دستیابی به اهداف قانون‌گذار، رویکردها و ابزار اقتصادی نیز که مبتنی بر انگیزههای بازار و مکانیسم قیمت است، به‌صورت هم‌زمان و مکمل با ابزارهای قانونی که از انعطاف‌پذیری کمتری برخوردار است، موردتوجه قرار گیرد. همچنین مفهوم استفاده معقول از تالاب‌ها و دریاچهها لازم است در سیاستها و قوانین ملی مدنظر و مواد قانونی مغایر با استفاده معقول از آنها مورد اصلاح و بازنگری قرار گیرد. علاوه بر آن، شرایط و ویژگیهای بومی هر یک از تالاب‌ها و دریاچهها باید در تدوین قوانین و ضوابط حفاظتی و مدیریتی آنها، مدنظر قرارگرفته شود. بر این اساس تنظیم رویکردها و استاندارهای زیست‌محیطی منحصربه‌فرد برای مدیریت و حفاظت، میتواند نقش مؤثری را در بهبود عملکرد و کارایی قوانین و استانداردها در عرصه اجرا و همچنین پیشگیری از پیامدهای زیست‌محیطی، ایفا نماید. |
|
| واژه‌های کلیدی: ابزار اقتصادی، قوانین، مقررات، دریاچه ارومیه، مدیریت یکپارچه تالاب و ایران. |
|
|
متن کامل [PDF 1160 kb]
(1767 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1399/2/18 | پذیرش: 1399/2/18 | انتشار: 1399/2/18
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
