|
تحلیل فضایی-زمانی فرونشست در تالاب میانگران با استفاده از تکنیک‌های تداخل‌سنجی راداری (InSAR) و تحلیل پیامدهای اکولوژیک-ژئومورفیک
|
فرشاد سلطانی   ، هیوا علمیزاده |
| دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر |
|
|
چکیده: (65 مشاهده) |
تالاب میانگران به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های ارزشمند تالابی غرب ایران، در سال‌های اخیر با پدیده فرونشست زمین مواجه شده است. این مطالعه به تحلیل فضایی-زمانی پدیده فرونشست در تالاب میانگران با استفاده از تکنیک تداخل‌سنجی راداری (SBAS-InSAR) و بررسی پیامدهای اکولوژیک-ژئومورفیک آن می‌پردازد. داده‌های مورد استفاده شامل تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-1 در بازه زمانی ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۴ و مطالعات میدانی است. نتایج نشان می‌دهد که نرخ فرونشست در منطقه بین ۳ تا ۱۸ میلی‌متر در سال (با میانگین ۱۲±۳ میلی‌متر) متغیر است و بیشترین میزان آن در بخش‌های مرکزی تالاب مشاهده شده است. تحلیل‌های آماری رابطه معناداری بین فرونشست و عوامل محیطی مانند فاصله از گسل‌ها (ضریب تعیین ۰.۳۷۶)، شیب زمین، و لیتولوژی نشان می‌دهد. به‌طور خاص، نزدیکی به گسل اصلی و قرارگیری در واحدهای رسوبی کواترنر و ماسه‌سنگ‌های گچی، بیشترین تأثیر را بر تشدید فرونشست دارند. همچنین، مناطق با شیب کمتر از ۲ درصد و ارتفاع زیر ۱۰۰۰ متر، نرخ فرونشست بالاتری را تجربه کرده‌اند. در مقابل، پوشش گیاهی تأثیر محدودی بر کاهش نرخ فرونشست داشته است. پیامدهای اکولوژیک این پدیده شامل اختلال در سیستم زهکشی طبیعی تالاب، تهدید تنوع زیستی، و کاهش ظرفیت ذخیره آب است. این مطالعه با تلفیق روش‌های سنجش از دور و تحلیل‌های GIS، چارچوبی علمی برای پایش و مدیریت فرونشست در تالاب‌ها ارائه می‌دهد. پیشنهاد می‌شود با اجرای سیستم‌های پایش ترکیبی (InSAR و پیزومتری)، محدودیت برداشت آب در مناطق بحرانی، و مطالعات دقیق‌تر بر نقش گسل‌ها در جریان آب زیرزمینی، از تشدید این پدیده جلوگیری شود. یافته‌های این پژوهش می‌تواند به عنوان الگویی برای مدیریت تالاب‌های مشابه در مناطق خشک و نیمه‌خشک مورد استفاده قرار گیرد.
تالاب میانگران به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های ارزشمند تالابی غرب ایران، در سال‌های اخیر با پدیده فرونشست زمین مواجه شده است. این مطالعه به تحلیل فضایی-زمانی پدیده فرونشست در تالاب میانگران با استفاده از تکنیک تداخل‌سنجی راداری (SBAS-InSAR) و بررسی پیامدهای اکولوژیک-ژئومورفیک آن می‌پردازد. داده‌های مورد استفاده شامل تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-1 در بازه زمانی ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۴ و مطالعات میدانی است. نتایج نشان می‌دهد که نرخ فرونشست در منطقه بین ۳ تا ۱۸ میلی‌متر در سال (با میانگین ۱۲±۳ میلی‌متر) متغیر است و بیشترین میزان آن در بخش‌های مرکزی تالاب مشاهده شده است. تحلیل‌های آماری رابطه معناداری بین فرونشست و عوامل محیطی مانند فاصله از گسل‌ها (ضریب تعیین ۰.۳۷۶)، شیب زمین، و لیتولوژی نشان می‌دهد. به‌طور خاص، نزدیکی به گسل اصلی و قرارگیری در واحدهای رسوبی کواترنر و ماسه‌سنگ‌های گچی، بیشترین تأثیر را بر تشدید فرونشست دارند. همچنین، مناطق با شیب کمتر از ۲ درصد و ارتفاع زیر ۱۰۰۰ متر، نرخ فرونشست بالاتری را تجربه کرده‌اند. در مقابل، پوشش گیاهی تأثیر محدودی بر کاهش نرخ فرونشست داشته است. پیامدهای اکولوژیک این پدیده شامل اختلال در سیستم زهکشی طبیعی تالاب، تهدید تنوع زیستی، و کاهش ظرفیت ذخیره آب است. این مطالعه با تلفیق روش‌های سنجش از دور و تحلیل‌های GIS، چارچوبی علمی برای پایش و مدیریت فرونشست در تالاب‌ها ارائه می‌دهد. پیشنهاد می‌شود با اجرای سیستم‌های پایش ترکیبی (InSAR و پیزومتری)، محدودیت برداشت آب در مناطق بحرانی، و مطالعات دقیق‌تر بر نقش گسل‌ها در جریان آب زیرزمینی، از تشدید این پدیده جلوگیری شود. یافته‌های این پژوهش می‌تواند به عنوان الگویی برای مدیریت تالاب‌های مشابه در مناطق خشک و نیمه‌خشک مورد استفاده قرار گیرد.
|
|
| واژه‌های کلیدی: فرونشست، سنتینل-1، تالاب میانگران، SBAS-InSAR، پیامدهای اکولوژیک |
|
|
متن کامل [PDF 1254 kb]
(47 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1404/2/12 | پذیرش: 1404/3/30 | انتشار: 1404/3/30
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
